Ereksiyon (sertleşme) görsel ya da duyusal uyaran sonucu hormonal, vasküler (damarsal) ve nörolojik (sinirsel) etki ile penis dokusunun kan ile dolması ve bunun kanın bir süre penisde hapsolarak sertleşmenin oluşması sonucu cinsel birşem için hazır olmasıdır.
Mekanizmalardaki bir ya da birden fazla aksaklık sonucu cinsel birleşmenin başlatılamaması veya istenilen düzeyde sürdürülememesi erektil disfonksiyon (iktidarsızlık) olarak adlandırılır. Yani özetle cinsel sağlığın sürdürülmesi için; damar sağlığı, sinirsel ve hormonal sistemin iyi olması gerekmektedir.
Yapılan bilimsel çalışmalar göstermiştir ki ereksiyon problemi kalp damar hastalığının da ciddi bulgusudur.
Hastanın hikayesi dinlenip ve fizik muayenesi yapıldıktan sonra öncelikle her hastaya yapılması gereken kan tetkikleri çalışılmalıdır.
Tam kan sayımı (hemogram) açlık kan şekeri, lipid paneli (kolesterol, trigliserid) testosteron, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri öncelikle yapılması gerekn tetkiklerdir. Özellikle 50 yaş üstü erkeklerde prostata yönelik tetkik olan PSA testi ve muayenesi de uygulanmalıdır.
Bazı hastalarda daha ileri tetkikler gerekebilir. Prolaktin, FSH, LH, Tiroid fonksiyon testleri, penil doppler ultrasonografi ve nokturnal penil tümesans testi bunların başlıcalarıdır.
Sertleşme bozukluğu (iktidarsızlık) tedavisi ilaç ya da diğer girişimsel tedavi yöntemlerinden önce mümkün olduğu kadar geri döndürülebilir risk faktörlerinden kurtulmak gerekir.
Risk faktörleri yok edilerek iktidarsızlık sorunu giderilemiyorsa ilk olarak genellikle ilaç tedavisi başlanır. PDE-5 inhibitörleri (tadalafil, sildenafil, vardanafil) en sık kullanılan ajanlardır. Penise yönelen kan akımını arttırarak etki eder.
Tadalafilin günlük kullanım dozu ile uzun süre kullanımı kalıcı iyileşme de sağlayabilir. Bu ilaçlar bazı kalp hastalılarında ve bazı ilaçlar ile birlikte kullanımı riskli olduğundan üroloji uzmanı tarafından başlanılmalıdır.
İlaç tedavisi ile yanıt alınamayan, ilaç tedavisi yan etkisi nedeniyle kullanamayan ya da ilaın etkinliğini arttırmak için penise şok dalga tedavisinin (ESWT) de faydası artık kılavuzlarda yerini almıştır. Bu hastaların çoğunun ana sorunu damar yetmezliği olduğundan ESWT yöntemi ile düşük yoğunluklu ses dalgaları sayesinde damar ve doku yenilenmesi indüklenir. Risksiz, ağrısız ve kısa süreli bir işlem olduğundan kolay uygulanır.
Bir diğer tedavi yöntemi de enjeksiyon tedavileri olup penisin dokularına uygulanır. Genellikle ince uçlu enjektörler yardımı penisin kavernöz dokusuna (ereksiyon mekanizmasını sağlayan) ya da üretral yoldan (idrar yaptığımı kanaldan) uygulanır. Ağrılı olması, uygulama zorluğu ve penis dokusunda yaralar oluşması dezavantajı olsa da yüksek etkili olması avantajıdır.
Papaverin, alprostadil ve fentolamin adlı ajanların tek tek ya da kombinasyonundan oluşan flakonlar ruhsatlandırılmıştır. Uzun süren istenmeyen ereksiyon yan etkisi (priapizm) özellikle alprostadil ve kombinasyon terapilerinde daha azdır. Uygulamadan sonra bu yan etki için hekimler hastalarını bilgilendirmelidir.
Penil protezler ise erektil disfonksiyonda (iktidarsızlık) genellikle son basamak tedavi yöntemi olarak kullanılıp yüksek başarı oranına sahiptir. Özellikle ilaç, enjeksiyon, ESWT gibi daha basit ve ucuz tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen hastalar için son şanstır. Cerrahi bir işlem olması ve dolayısıyla komplikasyonlara açık olması, yüksek maliyeti ise bu yöntemin dezavantajıdır.
Penil Protez Ameliyatı: Çeşitli nedenlere bağlı özellikle vasküler (damarsal) yetmezlikte daha basit tedavi yöntemleri olan ilaç tedavilerine yanıt vermeyen hastalara uygulanır. Cerrahi sonrası 6 ay-1 yıl süreyi takiben memnuniyet oranları %90’ın üzerinde bildirilmiştir.
Mutluluk çubuğu olarak da bilinen penil protezler tek parçalı ve bükülebilir ya da çok parçalı ve şişirilebilir çeşitleri mevcuttur. Penil protez ameliyatı sayfamızdan daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
Tek parçalı penil protezler sürekli rigid (sert) halde bulunmasına rağmen hastalarda var olan ‘dışarıdan belli olur mu?’ endişesi yersizdir. Çünkü bükülebilme özelliği sayesinde karın duvarına yatırılarak bu görünüm belli olmaz.
Çok parçalı, sişirilebilir penil protez ise cinsel ilişki esnasında cilt altına yerleştirilen pompası yardımı ile şişirilerek ereksiyona hazır hale gelir. Daha ergonomik olan bu protezlerin ise dezavantajı daha maliyetli oluşudur.
Protez çeşidinin seçiminde hasta ve doktor beraber karar vermelidir. Bu protezler nadiren gelişen enfeksiyon ya da mekanizma bozukluğu dışında genellikle ömür boyu yıllarca kullanılabilir.
Prematür ejekülasyon (erken boşalma) penisin vajinaya penetrasyonundan önce yada kısa bir süre sonra istem dışı olarak boşalma olarak tanımlanır. Belirgin bir süre vermek yanlış olsa da kitabi bilgi olarak 1 dk’dan az olması bu sorunu tanımlamak için kullanılır.
Süreden bağımsız olarak her iki partner için de yeterli haz sağlanmadan boşalmaya genel olarak erken boşalma denilebilir. Asıl sebep tam olarak aydınlatılamamış olup psikososyal durumun etkilediği düşünülmektedir. Patogenezde çeşitli nörotransmitterler erken uyarıda suçlanmıştır ve bu nedenle prematür ejekülasyonun tedavisinde de bu mekanizma düzeltilmeye çalışılmıştır (SSRI türevi ilaçlar).
Prematür ejekülasyon (erken boşalma) tedavisi en etkili yöntemlerden birisi ilaç tedavisidir. Ancak hastaların büyük kısmında beklenti; ilaçların birkaç gün kullanıdıktan sonra kalıcı etki bırakarak bu sorunu çözmesidir.
Malesef bu beklenti şu an için mümkün değildir. Bu medikal ilaçların uzun süre kullanımından sonra davranışsal öğrenme de gerçekleşerek sorun çözülebilir. Ağızdan ve direk penise uygulanabilen jel şeklinde medikal ajanlar mevcuttur. En sık başvurulan ve dünyada da bu sorun için onaylı tek oral ilaç dapoksetin etken maddesini içeren ilaçlardır.
İlaç tedavisi dışında bazı davranış modelleri de geliştirilerek faydalı bulunmuştur. Ejekülasyonun (boşalmanın) kontrolünü öğrenmesi fikrine dayanmaktadır. Boşalma hissedildiğinde penis başına ağrılı uyaran verecek şekilde ‘sıkma’ tekniği ya da aşırı uyarıda kadın partnerin erkeği uyarmasıyla kısa bir mola verilmesi esasına dayanan ‘dur-başla’ tekniği en sık bilinen yöntemlerdir.
Yine cinsel ilişki öncesi yapılan masturbasyon da erken boşalmayı önleyen davranış modelidir. Özellikle hyaluronik asit kullanılarak penis başına yapılan enjeksiyonlar da erken boşalmaya neden olan aşırı duyarlılığı azaltarak tedavide kullanılmaktadır.
Doç. Dr. Arif DemirbaşÜroloji Uzmanı Bursa
Doç. Dr. Arif Demirbaş
İletişim